46| Θεωνάς Μαυρομματίδης (1924-1943)

Φοιτητής της Ανωτάτης Εμπορικής Σχολής, μέλος της ΕΠΟΝ, κάτοικος Αθηνών. Έπεσε από τις σφαίρες των Γερμανών στην οδό Ομήρου, στη διάρκεια της διαδήλωσης της 22ας Ιουλίου 1943. 

Ο τάφος συστάθηκε από τον πατέρα του, Άνθιμο Μαυρομματίδη, στις 16 Αυγούστου 1946. Βρίσκεται κοντά στον τάφο της νεαρής φοιτήτριας Κούλας Λίλη, που δολοφονήθηκε στην ίδια διαδήλωση με τον Θεωνά. Φέρουν μάλιστα πανομοιότυπα επιγράμματα, αφιερωμένα στους δύο νέους αγωνιστές της ΕΠΟΝ.

Για τη Διαδήλωση της 22ας Ιουλίου 1943

Η διαδήλωση της 22ας Ιουλίου 1943 ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής κατοχής στην κεντρική Μακεδονία λογίζεται ως η μεγαλύτερη της Κατοχής. Οι Βούλγαροι κατείχαν ήδη την ανατολική Μακεδονια και τη Θράκη. Οι Γερμανοί σχεδίαζαν επιπλέον και την παραχώρηση της Κεντρικής Μακεδονίας στους Βούλγαρους συμμάχους τους, ενόψει της αποχώρησης του ιταλικού στρατού.  Το ΕΑΜ κήρυξε γενική απεργία και διαδήλωση ενάντια στα σχέδια των Ναζί. Η ακύρωση της επέκτασης της βουλγαρικής ζώνης κατοχής ήταν μια ακόμα μεγάλη νίκη της Αντίστασης.

Η πορεία, στην οποία πήραν μέρος δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, έγινε στο κέντρο της Αθήνας, με κατεύθυνση από την πλατεία Ομονοίας προς την πλατεία Συντάγματος. Ένα ιταλικό και ένα γερμανικό στρατιωτικό όχημα εγκλώβισαν τους διαδηλωτές στην οδό Ομήρου, μεταξύ των οδών Πανεπιστημίου και Σταδίου. Οι κατακτητές επιτέθηκαν κατά των διαδηλωτών. Ο Θώμης Χατζηθωμάς, στέλεχος της ΕΠΟΝ σπουδαστών, μπροστάρης και σημαιοφόρος, έπεσε νεκρός. Η ΕΠΟΝίτισα Παναγιώτα Σταθοπούλου τραυματίστηκε από τα πυρά, ενώ οι  ερπύστριες πέρασαν πάνω από το σώμα της, συνθλίβοντάς την. Η Κούλα Λίλη, που όρμησε εναντίον τους, έπεσε νεκρή από τα πυρά τους.  Σκοτώθηκαν τουλάχιστον 13 άτομα και τραυματίστηκαν περισσότερα από 60.

Ο Ηλίας Βενέζης (1904-1973) στο διήγημά του 22 Ιουλιου 1943 περιγράφει το κλίμα της διαδήλωσης και καταλήγει: “Έκανε όνειρα για το μέλλον… Κοιμήσου, μικρή Ελληνίδα. Τα όνειρα θα ‘ρθουν. Δε θα ‘ρθουν πια για σένα. Αλλά θα ‘ρθουν για τα άλλα τα κορίτσια και τα αγόρια του τόπου σου, για τα κορίτσια και τα αγόρια του κόσμου. Κι αυτά θα σε θυμούνται και θα σ’ ευλογούν, επειδή με το αίμα σου άγιασες τα όνειρά τους.” Ηλία Βενέζη (ψευδώνυμο Μ. Αλκαίος), 22 Ιουλίου 1943, περ. “Λεύτερα Νιάτα” της ΕΠΟΝ Μακεδονίας.

Λεζάντα: Στιγμιότυπο της επίθεσης των Γερμανών εναντίον  των διαδηλωτών στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου, 22 Ιουλίου 1943  [Κ. Μπίρης, Αι Αθήναι, Αθήνα 2005]

Λεζάντα: Τα γεγονότα της 22ας Ιουλίου και κατάλογος νεκρων. Εφημ. Εθνική Αλληλεγγύη, 30-7-1943 [ΓΑΚ, αρχείο Ηρακλή Πετιμεζά]

Search Event
Μετάβαση στο περιεχόμενο