18| Οργάνωση «ΑΠΟΛΛΩΝ» – Οι σαμποτέρ

Το 1943 ιδρύθηκε η μυστική οργάνωση «Απόλλων». Υπαγόταν στο ευρύτερο πεδίο εποπτείας της Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων (Special Operations Executive – SOE) και συνεργαζόταν με τον σταθμό Μέσης Ανατολής (Force 133), στο Κάιρο. Αριθμούσε εκατοντάδες ενεργά μέλη στην Ελλάδα, που χωρίζονταν σε επιμέρους υποομάδες, με εξαιρετικές επιδόσεις στα δίκτυα πληροφοριών και δολιοφθορών. Τα περισσότερα μέλη της συνελήφθησαν το 1944, μετά από προδοσία.  Εκτελέστηκαν στις 8 Σεπτεμβρίου 1944 στο δάσος Χαϊδαρίου.

Ο αρχηγός και οργανωτής της ομάδας, Ιωάννης Πελτέκης διέφυγε στη Μέση Ανατολή. Το 1947 αιτήθηκε στον Δήμο Αθηναίων τη διάθεση ενός τάφου, προκειμένου να εναποτεθούν εκεί τα οστά 18 συναγωνιστών του, που είχαν ταφεί σε προσωρινούς τάφους στο Γ΄ Νεκροταφείο.

Ο Ιωάννης Πελτέκης γεννήθηκε το 1904 στην Αλεξανδρούπολη. Πολέμησε στο ελληνο-ιταλικό μέτωπο το 1940-41. Έπειτα, διέφυγε στη Μέση Ανατολή και εκεί απέκτησε επαφές με τη βρετανική SOE. To 1943, μετά τον θάνατο του Τσιγάντε (οργάνωση ΜΙΔΑΣ 614), ήρθε στην Ελλάδα και ανέλαβε την ανασυγκρότηση των κλιμακίων πληροφοριών και δολιοφθορών, ιδρύοντας την “ΑΠΟΛΛΩΝ”. Η οργάνωση ανέπτυξε σημαντική αντιστασιακή δράση. Προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές σε 58 σκάφη του Άξονα, σε αμαξοστοιχίες, σε αεροπορικές εγκαταστάσεις, σε αποθήκες υλικών και πυρομαχικών. Φυγάδευσε Έλληνες και Βρετανούς στη Μέση Ανατολή  και διέρρευσε προπαγανδιστικές πληροφορίες και ειδήσεις στον Τύπο. Όταν το μεγαλύτερο τμήμα της έπεσε στα χέρια των SS μετά από προδοσία, ο Πελτέκης διέφυγε στη Μέση Ανατολή. Την ηγεσία της οργάνωσης ανέλαβαν οι Παναγής και Άλκης Δελμούζος και ο Ερρίκος Μοάτσος. Μετά τη σύλληψη του Δελμούζου, την αρχηγία της οργάνωσης ανέλαβαν ο Κωνσταντίνος Μπενάκης και ο Γιώργος Παππάς.  Ο Πελτέκης δέχτηκε συκοφαντικές επιθέσεις ως συνεργάτης των Γερμανών ή συνεργάτης του ΕΑΜ. Παραπέμφθηκε σε δίκη, κατά την οποία αθωώθηκε. Μεταπολεμικά, του απονεμήθηκε το μετάλλιο διακεκριμένων πράξεων (DSO).

Στην επιτάφια πλάκα αναφέρονται ονόματα εκτελεσθέντων Ελλήνων σαμποτέρ, που υπηρέτησαν στο Πολεμικό Ναυτικό. Τα παρακάτω συνοπτικά στοιχεία αντλούνται από το αφιέρωμα Έλληνες ναυτικοί στην Εθνική Αντίσταση 1941-1945. Οι μυστικές οργανώσεις, οι αγώνες και οι θυσίες για την ελευθερία της πατρίδας (έρευνα και κείμενο Τίτος Αθανασιάδης και Ιωάννης Μαραγκουδάκης):

Βενιζέλος Απόστολος, 37 ετών από την Χαλκίδα, σημαιοφόρος του Πολεμικού Ναυτικού. Συνελήφθη από τους Γερμανούς την ώρα που μετέδιδε πληροφορίες μέσω ασυρμάτου. Η τελευταία του φράση ήταν:  “Ταύτην την στιγμήν συλλαμβάνομαι. Ζήτω η Ελλάς”.

Παπαγιάννης Αντώνιος, ετών 37, αρχικελευστής του Πολεμικού Ναυτικού. Συνελήφθη για κατασκοπεία, οπλοφορία και χρήση ασυρμάτου. Εκτελέστηκε στις 19 Ιουνίου 1943 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Κιτσόπουλος Κωνσταντίνος, 29 ετών από τα Ιωάννινα, κελευστής – τηλεγραφητής του Πολεμικού Ναυτικού. Τον συνέλαβαν στις 16 Ιανουαρίου 1943 και εκτελέστηκε στις 19 Ιουνίου 1943 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Γούτης Ανδρέας, 35 ετών από τη Σμύρνη, υποκελευστής του Πολεμικού Ναυτικού. Εκτελέστηκε στις 19 Ιουνίου 1943 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Αναφέρονται ακόμα οι Βαρκάδος Αυρήλιος, Αλεβιζάκης Ηλίας και Δούκας Κωνσταντίνος. Ο Βαρκάδος και ο Αλεβιζάκης ήταν εργάτες στο επιταγμένο εργοστάσιο πολεμικού υλικού του Μαλτσινιώτη και συμμετείχαν στο μεγαλο σαμποτάζ των κινητήρων των γερμανικών αεροπλάνων. Μεταφέροντας στο στόμα τους μεταλλικά θρίμματα κάθε πρωί, τα φυσούσαν μέσα στις μηχανές, με αποτέλεσμα τη βλάβη ή και την πτώση των γερμανικών αεροπλάνων. Η δίκη τους έγινε στις 5 Φεβρουαρίου, μπροστά σε όλο το προσωπικό του εργοστασίου για παραδειγματισμό. Εκτελέστηκαν στις 6 Φεβρουαρίου 1943. 

Στο αίτημα του Ιωάννη Πελτέκη προς τον Δήμο Αθηναίων για την συγκρότηση ομαδικού τάφου των σαμποτέρ μνημονεύονται οι ακόλουθοι 18 συνεργάτες του: 

Καπουσίδης Κωνσταντίνος (ναυτικός, 27 χρονών από τη Ρωσία), Θεοφίλου Βασίλης (υπαξιωματικός, 38 χρονών από την Κωνσταντινούπολη, έγγαμος, πατέρας τεσσάρων παιδιών), Αδάμ Νίκος (ναύτης), Αρβανίτης Αντώνιος (εργάτης, 22 ετών από την Κωνσταντινούπολη), Γραμμένος Διονύσιος (από την Κέρκυρα) και Μακρίδης Μιχάλης (21 ετών από τον Πόντο), οι οποίοι συνελήφθησαν τον Αύγουστο του 1943 στην προσπάθειά τους να προκαλέσουν δολιοφθορές σε τρία εχθρικά πλοία στο λιμάνι του Πειραιά. Καταδικάστηκαν σε θάνατο από το Γερμανικό Στρατοδικείο για σαμποτάζ. Εκτελέστηκαν στις 9-10-1943. 

Ο δυναμιτιστής Ανδρέας Χαραλαμπόπουλος συνελήφθη στις 3 Σεπτεμβρίου 1944, όταν επιχείρησε ν’ ανατινάξει το αντιτορπιλλικό Turbine στον Ναύσταθμο. Τον βασάνισαν φρικτά μέχρι θανάτου. Όπως αναφέρει η Ιωάννα Τσάτσου «του κόβουν τα πόδια, του βγάζουν τα μάτια, του σπάζουν τα κόκκαλα και ευτυχώς πεθαίνει από την αιμορραγία. Έτσι βρήκανε το πτώμα του πεθαμένο στο τέρμα Λιοσίων» [Ιωάννας Τσάτσου, Φύλλα Κατοχής, Αθήνα 1966]. 

Το κύμα των συλλήψεων της ομάδας «Απόλλων» την άνοιξη του 1944 είχε ως εξής (Κ. Σβολόπουλος, Χαϊδάρι 8 Σεπτεμβρίου 1944. Η Αόρατη στρατιά στο απόσπασμα, Αθήνα 2002):

–Αλέξανδρος Ιωαννίδης, ομαδάρχης του κλιμακίου «Πάρις»,

–Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, εργάτης του ΟΛΠ, χειριστής και αναμεταδότης των πληροφοριών μέσω μυστικού πομπού,

–Εμμανουήλ Κουτσογεωργίου, δικηγόρος, μέλος του ναυτικού δικτύου της οργάνωσης,

–Εμμανουήλ Παρλαμάς, ιδιοκτήτης εστιατορίου στην έξοδο του λιμανιού, παρατηρητής, συλλέκτης και διακινητής πληροφοριών,

–Κωνσταντίνος Φιλιππάκης,  ναυτικός υπάλληλος, ανηψιός του Εμμ. Παρλαμά,

–Ιωάννης Θειακάκης, δικηγόρος,

–Ανδρέας Καλύβας, δικηγόρος, 26 ετών, συνέλεγε πληροφορίες για τις ναυτικές και αεροπορικές εχθρικές δυνάμεις και αποτύπωνε τις κινήσεις του γερμανικού ναυτικού στις ακτές της Αττικής. Αναφέρεται και ως μέλος της ομάδας «Εθνική Δράσις»,

–Πέτρος Δρακόπουλος, πλοίαρχος στον πλοηγικό σταθμό, αναμετέδιδε πληροφορίες,

–Αγησίλαος Λεοντακιανάκος, πλοίαρχος, αντλούσε καθημερινά πληροφορίες από το βιβλίο κίνησης του λιμένα,

–Γεώργιος Μπίλης, διοικητικός υπάλληλος στο Χασάνι,

–Σταύρος Τσιώκος, διερμηνέας στο λιμεναρχείο με άπταιστα γερμανικά, μετέδιδε στο συμμαχικό Στρατηγείο στη Μέση Ανατολή πληροφορίες για την κίνηση των εχθρικών σκαφών καθημερινά, μέσω ασυρμάτου,

–Ανδρέας Κορδίας, με το ψευδώνυμο «Βύρων», εργαζόταν στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας και είχε συγκροτήσει στενό δίκτυο πληροφοριοδοτών,

–Μάρτζορυ Δημοπούλου, από το Κάρντιφ της Ουαλίας. Δραστηριοποιήθηκε  στη στρατολόγηση μελών, στη συλλογή και μετάδοση πληροφοριών.  Ήταν μέλος και της «Οργάνωσης Ανάστασης Γένους»,  καθώς και συνδεδεμένη στην Πάτρα με την ομάδα του υπολοχαγού σαμποτέρ της «Διασυμμαχικής Αποστολής» Βαγγέλη Βανδουλάκη και με τον Τάκη Φλούδα της «Εθνικής Οργάνωσης Πληροφοριών-Δολιοφθορών» του ΣΜΑ. Είχε παντρευτεί τον Παναγιώτη (Τάκη) Δημόπουλο, από τον Πύργο Ηλείας [Γ. Μόσχου, Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση, Πάτρα 2016].

–Γεώργιος Καλογερόπουλος, με το συνθηματικό όνομα «Βάτης». Ήταν επιλοχίας, ειδικά εκπαιδευμένος στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και εκτελούσε δολιοφθορές. Με άμεσο πληροφοριοδότη τον Εμμανουήλ Καζάζογλου, αναφέρεται πως έπληξε τα πλοία «Μπριγκίτα», «Ταναΐς» και «Παναγίτσα».

 Όλοι τους εκτελέστηκαν στο δάσος Χαϊδαρίου στις 8 Σεπτεμβρίου 1944.

Επίσης, είχαν συλληφθεί ο Γεώργιος Καζακόπουλος, επικεφαλής της ομάδας «Σταθόπουλος», η ομάδα «Ξυπολητά» και ο Άλκης Δελμούζος, οι οποίοι αποφυλακίστηκαν στις 11 Σεπτεμβρίου  1944.