20| Αθίγγανοι

Τον Αύγουστο του 1944, σε αντίποινα για τον θάνατο ενός Γερμανού στρατιώτη κατά τη συμπλοκή με αντάρτες, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 11 αθίγγανους στην οδό Χαμοστέρνας στα Κάτω Πετράλωνα. Τάφηκαν στο Γ΄ Νεκροταφείο. 

Πρόκειται για τους:

Ιορδάνη Βασιλείου, Βαγγέλη Γεωργίου, Βασίλειο Γεωργίου, Απόστολο Ευαγγελίδη, Ιωάννη Πασαλούκο, Γεώργιο Σαράφογλου, Αριστείδη Σαρρή, Νικόλαο Σιάκουρη, Λάζαρο Τσατσάνη, Γεώργιο Γεροντάκη, Παντελή Χρήστου.

Το 1951, μετά από αίτηση της αρχηγού του Σωματείου Αθίγγανων Ελένης Χρήστου, το Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας αποφάσισε την παραχώρηση, τιμής ένεκεν, χώρου για την εναπόθεση των οστών τους.

Στη συνοικία των Κάτω Πετραλώνων και του Πειραιά, στους λεγόμενους «τσαντιρομαχαλάδες» είχαν εγκατασταθεί οι επονομαζόμενοι Ανατολίτες Χριστιανοί Τσιγγάνοι, που ήρθαν από την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη το 1922-23 με την αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών. Αρκετοί από αυτούς αργότερα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας. 

Τις ακόλουθες μαρτυρίες τσιγγάνων κατέγραψε ο Δημήτριος Ν.Τσακίρης στη μελέτη του Η συµπεριφορά των κατοχικών δυνάµεων απέναντι στους Έλληνες Τσιγγάνους και πώς επέζησε αυτή η µειονότητα, Ιωάννινα 2004.

Φώτης Τσατσάνης, ετών 66 (Νέα Ιωνία Βόλου, 22/4/99):

Στα Πετράλωνα τώρα θυµάµαι που ήτανε ο αδελφός µου νιόπαντρος. Θυµάµαι το µπλόκο των Γερµανών που είχανε µαζέψει οι Γερµανοί πολλούς Έλληνες.

(Ερώτηση: Έλληνες και Τσιγγάνους;)

Έλληνες, τι. Τσιγγάνοι δεν είµαστε, αφού ζούµε στην Ελλάδα. Έλληνες είµαστε. Τέλος πάντων. Θυµάµαι αυτό το βράδυ που τους είχανε µαζέψει και τους είχανε πάει σε ένα ρέµα και οι Γερµανοί ρωτούσαν όποιος είναι ανύπαντρος και ποιος δεν έχει παιδιά ή έχει ένα παιδί. Μαζέψανε όσους δεν ήταν παντρεµένοι ή είχανε από ένα παιδί και µέσα σ΄ αυτούς ήταν και άνθρωποι δικοί µας. Ο αδελφός µου. Τους µαζέψανε γιατί οι Ελασήτες είχανε σκοτώσει έναν Γερµανό. Ξεχώρισαν είκοσι ανθρώπους, τους πήγανε σ΄ ένα ρέµα και τους εκτελέσανε. Μέσα σ΄ αυτούς ήτανε και ο αδελφός µου. Στα Πετράλωνα που µέναµε είχαµε µια τουαλέτα για 6-7 οικογένειες. Επειδή βούλωνε πηγαίναµε έξω προς νερού µας και βλέπαµε έτσι πολλούς σκοτωµένους, πρόχειρα θαµµένους, µισοθαµµένους.

Λαζαρίδου Νίκη (Αγία Βαρβάρα Αττικής, 3-2-1999):

Στα Κάτω Πετράλωνα όταν µπήκαν οι Γερµανοί κάψανε το σπίτι. Οι άνθρωποι είχαν φύγει, ευτυχώς. Σκότωσαν όµως τον άνδρα της Λεόνης, δε θυµάµαι το επίθετό του. Συνολικά σκοτώσανε 15 Τσιγγάνους στα Κάτω Πετράλωνα. Γιατί τους σκοτώσανε; Σου λέει είναι µικτοί και αυτοί. Ήµουν τότε 22 χρονών. Μετά την άλλη µέρα, όταν ησυχάσανε τα πράγµατα, τους φέρανε σκοτωµένους τους άλλους τους Τσιγγάνους από την Ακρόπολη. Είχαν σκοτώσει και ηλικιωµένους, τους ρίξανε στη γούρνα. ∆ε φταίξανε σε τίποτα. Ερχόταν µε τα πόδια για τα σπίτια τους, τους βρήκανε οι Γερµανοί στο δρόµο και τους σκοτώσανε. Ο ένας ήταν ηλικιωµένος, 50-60 χρόνων. Οι άλλοι νέοι 30-35 χρονών. ∆ε θυµάµαι τίποτα άλλο.

Τσατσάνη Φρύνη (Αγία Βαρβάρα Αττικής, 3-2-1999):

Φθάσαµε το ΄22 από την Αίγυπτο, την Αλεξάνδρεια. Ο πατέρας µου ήρθε από την Πόλη το ‘22. ∆ώδεκα χρονών εκείνος, δύο η µητέρα µου. Εγώ γεννήθηκα στο Βόλο, τα παιδιά εδώ στην Αγία Βαρβάρα. Μέναµε στα Κάτω Πετράλωνα. Θυµάµαι το βράδυ εκείνο που µαζέψανε τους Τσιγγάνους και τους Έλληνες. Εκείνο το βράδυ είχανε µαζέψει γύρω στα 30 µε 35 άτοµα. Μέσα σ΄ αυτούς ήτανε και ο τότε θείος µου και τώρα κουνιάδος µου. Και τον έλεγε ο πατέρας µου: «Λάζο µου, µην πας από εκεί, µείνε εδώ». Πέρασαν από εµάς και βγάλανε τον παππού έξω από το σπίτι και τον βάλανε στη σειρά. Η µάνα µου είχε ντύσει τον πατέρα µου Τσιγγάνα και τον έκρυψε στο γίκο. Όταν µπήκε ο Γερµανός και ρώτησε πού είναι ο άνδρα της, η µάνα µου είπε ότι ο άνδρας της πέθανε από την πείνα (καπούτ µε νοήµατα ότι δεν είχε να φάει). Τον παππού µου τον γλίτωσε «ο προδότης», ο οποίος ήταν γνωστός στην οικογένειά µας. Μερικοί πήρανε σύνταξη µετά τον πόλεµο. Τους εκτελεσθέντες τους θάψανε όλους µαζί στο Γ΄ νεκροταφείο. Πηγαίνουµε κάθε χρόνο και κάνουµε µνηµόσυνο. Εκεί έγινε και η εκτέλεση.

Σοφία Αναστασίου Δημητρίου (Αγία Βαρβάρα Αττικής, 3-2-1999):

Είχανε µαζέψει κοντά στην αστυνοµία 300 άτοµα, άνδρες για εκτέλεση. Σκοτώσανε 3-4. Μετά πήρανε τηλέφωνο στο Γκετάπο (Gestapo ∆.Τ.) και µετά σταµάτησαν. Εκεί που µέναµε εµείς ήταν κάτι καταφύγια. Εκεί είχαν σκοτώσει 2-3 Γερµανούς, γι΄ αυτό είχαν µαζέψει τους Τσιγγάνους και κατόπιν τηλεφώνησαν από την Γκεστάπο, τους είπανε κακώς κάνατε. Αφήστε τους ελεύθερους δεν φταίνε αυτοί. Πρέπει να ήταν απόγευµα κατά τις 3-4 η ώρα. Εγώ τότες ήµουν λεχώνα. Ήταν το 1944, τον Αύγουστο. Τρεις Τσιγγάνοι κάνανε τους νεκρούς και έτσι σωθήκανε. Αργότερα ο ένας τρελάθηκε. Ήταν κάτι Τσιγγάνοι που τους είχανε µαζέψει µε το ζόρι οι Τσολιάδες. Οι δικοί µας δεν ξέρανε από όπλο. Σκοτώσανε δύο παλικάρια δικά µας οι Γερµανοτσολιάδες.